Phát triển

Tháng 4 năm 1990, Universal Studios đã mua lại bản quyền để phát triển Người Sắt trên màn ảnh rộng,[29] với dự định là một bộ phim có kinh phí thấp với Stuart Goldon đảm nhiệm vị trí đạo diễn.[11] Đến tháng 2 năm 1996, 20th Century Fox mua lại bản quyền phim từ Universal.[30] Vào tháng 1 năm 1997, Nicolas Cage bày tỏ sự quan tâm tới vai diễn Người Sắt,[31] trong khi vào tháng 12 năm 1998, Tom Cruise cũng ngỏ ý tham gia vào khâu sản xuất cũng như thủ một vai diễn trong bộ phim này.[32] Jeff Vintar và nhà đồng sáng tạo Người Sắt Stan Lee đã cùng viết một cốt truyện cho Fox, rồi Vintar tiếp tục phát triển cốt truyện đó thành một kịch bản. Kịch bản này sáng tạo ra một nguồn gốc khoa học viễn tưởng mới cho nhân vật và lấy MODOK làm phản diện chính. Tom Rothman, Chủ tịch bộ phận Sản xuất của Fox đã ghi nhận kịch bản này khi nó giúp ông hiểu sâu hơn về nhân vật. Tháng 5 năm 1999, Jeffrey Caine được thuê để viết lại phần kịch bản trước đó của Vintar và Lee.[33] Tháng 10 cùng năm, hãng Fox tiếp cận và mời Quentin Tarantino tham gia viết kịch bản và đạo diễn bộ phim,[34] rồi sau đó tiếp tục bán bản quyền phim cho New Line Cinema vào tháng 12, với lập luận rằng mặc dù kịch bản của Vintar/Lee rất tốt, nhưng hãng phim đã có quá nhiều siêu anh hùng Marvel để phát triển và "chúng tôi không tài nào xoay xở hết".[35]

Tháng 7 năm 2000, Ted Elliott, Terry Rossio[33][37] và Tim McCanlies[38] là những người thực hiện khâu kịch bản phim cho New Line. Kịch bản của McCanlies sử dụng ý tưởng về nhân vật khách mời Nick Fury để tạo nên một bộ phim của riêng ông.[33] Vào tháng 6 năm 2001, New Line bước vào cuộc đàm phán với Joss Whedon, một người hâm mộ của Người Sắt, cho vị trí đạo diễn;[39] vào tháng 12 năm 2002, McCanlies đã cho ra đời một kịch bản hoàn chỉnh.[40] Tháng 12 năm 2004, xưởng phim tiếp cận đạo diễn Nick Cassavetes với mục tiêu phát hành bộ phim vào năm 2006.[41] Kịch bản phim do Alfred Gough, Miles Millar và David Hayter thực hiện, với nội dung xoay quanh việc Người Sắt đối đầu với cha mình là Howard Stark, người sẽ trở thành War Machine sau này. Sau quá trình hai năm phát triển không thành công cũng như đổ bể trong thỏa thuận với Cassavetes, New Line Cinema đã hoàn trả bản quyền phim lại về tay Marvel.[42]

Tháng 11 năm 2005, Marvel Studios bắt đầu phát triển lại bộ phim từ con số không,[43] đồng thời xác nhận Người Sắt sẽ là phim điện ảnh độc lập đầu tiên của hãng, vì Người Sắt là nhân vật lớn duy nhất của Marvel chưa được chuyển thể lên các phim người đóng.[8] Theo lời của nhà hỗ trợ sản xuất Jeremy Latcham, "chúng tôi đã tìm kiếm khoảng 30 nhà biên kịch và họ đều từ chối"; ông cho biết họ không quan tâm đến dự án bởi nhân vật Người Sắt có quá ít tên tuổi mà chưa kể nó lại là tác phẩm duy nhất do Marvel sản xuất. Thậm chí việc biên tập lại kịch bản trong khi phim đã có một kịch bản hoàn chỉnh cũng bị nhiều người từ chối.[44] Để xây dựng nhận thức về Người Sắt từ khán giả đại chúng và đưa nhân vật lên cùng mức độ nổi tiếng với Người Nhện và Hulk, Marvel đã cử các nhóm tập trung để loại bỏ nhận thức chung về việc Người Sắt là một cỗ máy. Sau khi các nhóm thực hiện chiến dịch thành công, lượng thông tin mà Marvel thu thập được đã giúp hãng lập nên một kế hoạch xây dựng nhận thức khán giả, bao gồm việc phát hành ba phim hoạt hình ngắn trước ngày phim chính thức ra rạp. Chuỗi phim ngắn này được gọi chung là "Iron Man Advertorials", do Tim Miller và Blur Studio sản xuất.[45]

Tiền kỳ

Jon Favreau được thuê làm đạo diễn phim vào tháng 4 năm 2006,[46] ông đã ăn mừng công việc mới bằng cách thực hiện chế độ ăn kiêng để giảm tới 70 pound (32 kg).[11] Farveau muốn làm việc với nhà sản xuất Avi Arad của Marvel trong một phim khác nữa sau khi họ cùng hợp tác với nhau trong Daredevil.[8] Vị đạo diễn tìm thấy cơ hội tốt để tạo ra một "phim gián điệp kinh điển" mang màu sắc chính trị và đầy tham vọng trong Người Sắt, lấy cảm hứng từ Tom Clancy, James Bond và RoboCop,[47] đồng thời so sánh cách tiếp cận của mình với một phim độc lập—"[Nếu như] Robert Altman là đạo diễn của Superman"—và Batman Begins.[8][48] Favreau muốn biến Người Sắt trở thành câu chuyện về một người đàn ông trưởng thành tự tái tạo lại bản thân mình sau khi phát hiện ra thế giới phức tạp hơn rất nhiều so với những gì mà anh hằng tin tưởng lúc ban đầu.[49] Favreau còn thay đổi nguồn gốc chiến tranh Việt Nam của nhân vật thành Afghanistan, vì ông không muốn làm một bộ phim cổ trang.[12] Art Marcum và Matt Holloway được thuê để viết kịch bản,[46] trong khi bộ đôi Mark Fergus và Hawk Ostby lại viết một kịch bản khác, còn Favreau đóng vai trò biên tập cả hai kịch bản,[50] với John August là người "đánh bóng" cho phiên bản kết hợp này.[51] Favreau còn mời đội ngũ thực hiện bộ truyện tranh nguyên tác gồm Mark Millar, Brian Michael Bendis, Joe Quesada, Tom Brevoort, Axel Alonso và Ralph Macchio vào vai trò cố vấn cho kịch bản.[52]

Favreau lên kế hoạch tuyển một diễn viên mới cho vai chính vì "những bộ phim đó không yêu cầu một ngôi sao đắt giá; còn Người Sắt là một ngôi sao, siêu anh hùng chính là ngôi sao. Thành công từ X-Men và Người Nhện mà không có ngôi sao nào chèo lái đã chứng minh rằng bộ phim có thể có được thành công về mặt thương mại".[53] Tuy nhiên vào tháng 9 năm 2006, Robert Downey, Jr. được tuyển vào vai diễn.[54] Favreau chọn Downey, một người hâm mộ truyện tranh,[5] vì ông thấy quá khứ của nam diễn viên này khiến anh trở thành lựa chọn thích hợp nhất cho vai diễn; ông giải thích, "Những thăng trầm trong cuộc đời Robert đều ở ngay trước mắt khán giả. Cậu ấy phải tìm ra được sự cân bằng nội tâm thì mới có thể vượt qua được những trở ngại và tiến xa hơn trong sự nghiệp của mình. Đó mới chính là Tony Stark".[5] Favreau đã đối mặt với sự phản đối từ Marvel về việc tuyển Downey vào vai, nhưng ông không đưa ra bất cứ bình luận nào; ông cho biết, "Công việc của một đạo diễn như tôi là cho họ thấy rằng đó là lựa chọn sáng tạo nhất... mọi người đều biết cậu ấy rất tài năng, [và] nhờ việc tìm hiểu kỹ về nhân vật và phát triển kịch bản tôi mới nhận thấy nhân vật này trùng khớp với Robert theo cả khía cạnh tốt lẫn xấu".[55] Trong quá trình chuẩn bị quay phim, Elon Musk đã tặng cho Downey và Favreau một chuyến tham quan tại SpaceX. Downey cho biết, "Elon có lẽ là người mà Tony hoàn toàn có thể đã cùng đi chơi và tiệc tùng, hoặc có lẽ họ đã có một chuyến tản mạn trong một khu rừng kì lạ nào đó cùng nhau để uống vài đồ uống cùng các pháp sư".[56]

Quá trình tuyển các vai phụ cũng diễn ra trong vài tháng kế tiếp: Terrence Howard nhận vai Jim Rhodes, người bạn thân của Stark, vào tháng 10 năm 2006;[57] Gwyneth Paltrow nhận vai người yêu Virginia "Pepper" Potts vào tháng 1 năm 2007;[58] và Jeff Bridges được tuyển vào một vai không rõ danh tính vào tháng 2.[59] Việc lựa chọn một nhân vật phản diện cho phim là rất khó khăn, bởi Favreau nhận thấy nếu kẻ thù chính của Người Sắt là Mandarin sẽ bị thiếu tính thực tế, đặc biệt là sau khi Mark Millar đưa ra nhận định của mình về kịch bản.[52] Ông thấy chỉ trong một phần phim tiếp nối, với một bối cảnh khác thì tính kỳ ảo của những chiếc nhẫn Mandarin mới trở nên phù hợp hơn.[60] Quyết định đặt nhân vật này vào đúng bối cảnh có nét tương đồng với Sauron trong Chúa tể những chiếc nhẫn[48] hay Palpatine trong Chiến tranh giữa các vì sao.[60] Favreau còn muốn Người Sắt đối đầu với một kẻ thù khổng lồ. Việc chuyển vai phản diện từ Mandarin sang Obadiah Stane được hoàn thành sau khi Bridges nhận vai diễn này,[28] dù ban đầu nhân vật Stane vốn được sắp xếp để xuất hiện trong phần phim thứ hai.[52] Crimson Dynamo cũng từng là một phản diện trong những kịch bản nháp ban đầu.[9] Favreau cho rằng việc phim chủ đích gài những chi tiết ẩn dành cho người hâm mộ truyện tranh là vô cùng cần thiết, chẳng hạn như việc gắn biệt hiệu liên lạc "Whiplash 1" và "Whiplash 2" cho hai máy bay chiến đấu tấn công Người Sắt khiến người ta liên tưởng tới nhân vật phản diện Whiplash trong nguyên tác truyện tranh, và ngoài ra còn có thể kể đến chi tiết tấm khiên của Captain America trong xưởng của Stark.[61]

Favreau muốn bộ phim trở nên chân thực bằng việc thay đổi cấu trúc của bộ giáp Người Sắt theo ba giai đoạn. Công ty của Stan Winston, một người hâm mộ truyện tranh và từng làm việc với Favreau trong Zathura đã đảm nhận việc xây dựng những phiên bản kim loại và cao su của các bộ giáp.[16] Thiết kế ban đầu của bộ Mark I khiến nó trông như được tạo nên từ vật liệu phụ tùng. Phần lưng ít bọc thép hơn so với phần ngực, bởi vì Stark sẽ sử dụng nguồn năng lượng trên ngực để tấn công lên phía trước. Bộ giáp cũng như điềm báo về thiết kế bộ giáp của Stane. Stan Winston Studios đã dựng nên một bộ giáp nặng 90 pound (41 kg), gây lo ngại lớn khi một diễn viên đóng thế bị ngã lộn nhào ở bên trong, dù cả người đóng thế và bộ giáp đều không gặp vấn đề gì. Thiết kế của bộ giáp cũng linh hoạt để diễn viên có thể mặc chỉ phần nửa trên trong một số thời điểm.[16] Stan Winston Studios còn dựng nên một phiên bản cử động cao 10 foot (3,0 m), nặng 800 pound (360 kg) của "Iron Monger"(Obadiah Stane),[16] biệt danh mà Stane gọi Tony Stark và chính hắn ở đoạn đầu phim, nhưng chưa bao giờ thực sự được gán lên cho chính bộ giáp trong phim. Phiên bản cử động này cần đến năm kĩ sư thợ máy cho cánh tay để dựng nó nên trên một khớp nối Cardan nhằm mô phỏng các chuyển động vật lí.[16] Công ty của Stan Winston sử dụng một mô hình tỉ lệ cho những cảnh quay thiết kế bộ giáp.[28] Bộ Mark II có nguyên mẫu giống máy bay với phần cánh lộ ra ngoài.[28] Nghệ sĩ truyện tranh Người Sắt là Adi Granov đã thiết kế bộ Mark III cùng với họa sĩ minh họa Phil Saunders.[62] Thiết kế của Gravnov là nguồn cảm hứng chính cho bộ giáp trong phim, và ông đã tiến tới gặp đội ngũ làm phim sau khi nhìn thấy tác phẩm của mình trên trang MySpace của Jon Farveau.[48] Saunders đã sắp xếp hợp lý concept art của Granov, đồng thời chỉnh sửa để giảm thiểu tính hoạt họa theo tỉ lệ.[16] Saunders còn thiết kế bộ giáp cho War Machine, tuy nhiên nó đã "bị tỉnh lược khỏi kịch bản sau một nửa quá trình tiền kỳ". Anh giải thích rằng bộ War Machine "sẽ lấy tên Mark IV và sẽ trang bị những bộ phận trao đổi vũ khí hóa từng có trên bộ giáp Mark III gốc"; anh nói thêm "Tony Stark sẽ mặc bộ đồ trong phân cảnh quyết đấu cuối cùng."[63]

Quay phim

Khâu sản xuất phim đặt cơ sở tại những sân khấu âm thanh cũ của Hughes Company ở Playa Vista, Los Angeles, California.[64] Howard Hughes là một trong những nguồn cảm hứng cho nguyên tác truyện tranh, và các nhà làm phim thừa nhận không phải ngẫu nhiên mà họ sẽ quay cảnh Người Sắt chế tạo ra bộ giáp Mark III bay ở chính nơi xây dựng máy bay Hughes H-4 Hercules.[16] Favreau bác bỏ việc đặt bối cảnh Đông Duyên hải Hoa Kỳ của truyện tranh bởi có quá nhiều phim siêu anh hùng lấy bối cảnh ở đó.[12]

Phim bấm máy vào ngày 12 tháng 3 năm 2007,[65] với vài tuần đầu dành để quay cảnh Stark bị nhốt trong ngục ở Afghanistan.[66] Hang động nơi Stark bị nhốt dài từ 150 đến 200 thước Anh (140–180 m), gồm nhiều thiết bị ba chạc di động ở trong hang nhằm cho phép đoàn làm phim hoạt động tự do hơn.[12] Nhà thiết kế sản xuất J. Michael Riva xem trích đoạn ngắn của một chiến binh Taliban ở Afghanistan, và nhìn thấy hơi thở lạnh khi anh ta nói. Riva nhận ra rằng những hang động ở xa thực sự rất lạnh, vì vậy ông đã lắp đặt hệ thống điều hòa không khí trên phim trường. Ông còn tìm kiếm lời khuyên của Downey về các vật dụng tạm thời ở trong tù, chẳng hạn như dùng một chiếc lót giày để pha trà.[16] Sau đó cảnh Stark bị giam cầm diễn ra ở Lone Pine, trong khi các địa điểm quay những cảnh bên ngoài khác tại Afghanistan là cồn cát sa mạc Olancha, nơi đoàn làm phim chịu đựng sức gió từ 40 đến 60 dặm Anh trên giờ (64–97 km/h).[16] Quá trình quay phim ở Căn cứ Không quân Edwards bắt đầu giữa tháng 4[67] và kết thúc ngày 2 tháng 5.[68] Các cảnh ngoại thất cho biệt thự của Stark được thêm vào các đoạn quay tại Point Dume ở Malibu,[68] trong khi cảnh nội thất được dựng tại Playa Vista, nơi Favreau và Riva muốn làm cho nhà của Stark trông ít vị lai và đậm tính cơ khí hơn.3[16] Phim đóng máy vào ngày 25 tháng 6 năm 2007 ở Caesars Palace tại Las Vegas, Nevada.[69] Favreau, một người mới với dòng phim hành động cho biết, "Tôi bị sốc khi mình [đã] thực hiện đúng lịch trình". Ông đã thuê "những người giỏi chỉ đạo hành động", vì vậy "câu chuyện này [khiến] nó cảm giác như thuộc về một thể loại truyện tranh vậy".[11]

Có nhiều sự ứng biến trong các cảnh đối thoại, bởi phần kịch bản chưa hoàn thiện khi phim bấm máy do các nhà làm phim tập trung vào cốt truyện có nghĩa và lập kế hoạch dựng cảnh hành động. Favreau thấy rằng sự ứng biến sẽ làm cho bộ phim trở nên tự nhiên hơn. Một vài cảnh quay sử dụng hai máy quay để thu lại những lời thoại trực tiếp trên phim trường. Nhiều cảnh quay phải thực hiện lại vì mỗi lần quay Downey lại muốn thử điều gì đó mới mẻ.[28] Ý tưởng của Downey là nhờ Stark giữ một buổi họp báo trên tầng,[11] và anh đã tạo ra bài phát biểu mà Stark thực hiện khi đang biểu diễn vũ khí Jericho.[6] Bridges ví cách tiếp cận này như một "phim điện ảnh 200 triệu USD do sinh viên thực hiện" và nhấn mạnh rằng nó khiến các giám đốc của Marvel vô cùng căng thẳng khi những ngôi sao đều cố gắng sáng tạo ra lời thoại ngay trong ngày quay phim. Ông cũng lưu ý rằng trong một số trường hợp, ông và Downey sẽ hoán đổi nhân vật với nhau để diễn tập nhằm xem lời thoại của họ nghe lên sẽ như thế nào.[70] Lời thoại cho nhân vật khách mời Nick Fury cũng bị thay đổi trên phim trường, khi nhà viết truyện tranh Brian Michael Bendis cung cấp ba trang lời thoại cho vai diễn này, và các nhà làm phim chọn ra những đoạn thoại hay nhất để ghi hình.[52] Dù đã có một đội ngũ làm phim đảm bảo việc ghi hình cảnh quay cho vai khách mời Nick Fury được giữ bí mật, những lời đồn đoán đã xuất hiện trên mạng Internet chỉ vài ngày sau. Chủ tịch Marvel Studios, Kevin Feige, đã xóa những cảnh đó khỏi bản xem trước nhằm duy trì sự bất ngờ và giữ sự tò mò của người hâm mộ.[71]

Hậu kỳ

Mối lo ngại chính của Favreau với hiệu ứng hình ảnh của phim là sự chuyển đổi giữa mô phỏng máy tính và trang phục thực tế liệu có quá lộ không.[72] Sau khi xem Cướp biển vùng Caribbean 3: Nơi tận cùng thế giới và Transformers, ông đã thuê công ty hiệu ứng Industrial Light & Magic (ILM) thực hiện phần lớn lượng kỹ xảo trong phim. The Orphanage và The Embassy tham gia vào công tác hỗ trợ,[16] trong đó The Embassy có thực hiện một phiên bản kĩ thuật số của bộ giáp Mark I sau này.[73] Để giúp hoạt họa hóa các bộ đồ một cách tinh tế hơn, các hình ảnh đôi khi được ghi lại khi Downey chỉ đội duy nhất phần giáp mặt, giáp tay và giáp ngực của trang phục với sự giúp đỡ của công nghệ ghi hình chuyển động,[16] đồng thời thực hiện quay những người nhảy dù trong một đường hầm gió thẳng đứng để nghiên cứu kĩ hơn về nguyên lý bay.[74] Những cảnh bay của bộ giáp Mark III được hoạt họa lại cho thực tế hơn thông qua việc cho bộ giáp cất cánh chậm hơn và đáp đất nhanh hơn. Để tạo ra những cảnh chiến đấu giữa F-22 Raptors và phi cơ F-22 Raptors, các máy quay được đưa lên không trung để tăng hiệu ứng vật lý về gió và sương giá trên ống kính máy quay.[75]

Âm nhạc

Nhà soạn nhạc Ramin Djawadi vốn một người hâm mộ của Người Sắt từ khi còn nhỏ, cho biết anh vẫn luôn yêu thích những siêu anh hùng mà "thực chất chẳng có siêu năng lực nào cả". Sau khi người cộng tác cũ của Favreau là John Debney không thể tham gia biên soạn nhạc phim,[76] Djawadi đã tự tìm kiếm người có thể đảm nhiệm vai trò này.[77] Favreau có một tầm nhìn rõ ràng về phần nhạc heavy metal và guitar cho dự án,[77] ông nói rằng Tony Stark giống một ngôi sao nhạc rock hơn là một siêu anh hùng truyền thống.[78] Sau đó Djawadi đã sử dụng guitar để sáng tác hầu hết các bản nhạc nền phim, trước khi biên khúc lại thành các bản giao hưởng.[77] Djawadi nhận được nhiều sự giúp đỡ trong quá trình biên khúc và xử lý nhạc phẩm từ phía Hans Zimmer và Remote Control Productions.[77] Ngoài ra Tom Morello, người chơi guitar cho ban nhạc Rage Against the Machine, đồng thời cũng có một vai diễn khách mời trong phim, là người đảm nhận trình bày các giai điệu guitar trong nhạc phim.[26] Trong phim còn có sự xuất hiện của bản biên khúc bài hát chủ đề của Người Sắt từ phim hoạt hình The Marvel Super Heroes năm 1966, do các cộng tác viên lâu năm của Favreau là John O'Brien và Rick Boston thực hiện.[79] Hãng đĩa Lions Gate Records phát hành một album nhạc phim bao gồm các bản nhạc nền của Djawadi vào ngày 29 tháng 4 năm 2008.[80]